काठमाडौं, ७ असोज । मलेसिया र खाडी मुलुकमा करार अवधि समाप्त भएर घर फर्किने प्रतीक्षामा अझै ८४ हजार नेपाली रहेका छन् ।
हालकै अनुसार उडानको प्रबन्ध भएमा उनीहरूलाई स्वदेश आइपुग्न अझै ३ महिना लाग्ने छ ।
श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालयले सोमवार सार्वजनिक गरेको विवरणअनुसार कोरोना महामारीका कारण १ लाख ३३ हजार ४८५ जनाले स्वदेश फर्कनका लागि निवेदन दिएका थिए । जसमध्ये हालसम्म ४८ हजार ८ सय ६५ जना मात्रै फर्किएका छन् । समयमा नै उद्धार हुन नसकेपछि स्वदेश फिर्नेको संख्या दैनिक थपिँदै गएको छ ।
राष्ट्रिय मानवअधिकार आयोगले सरकारले वैदेशिक रोजगारीमा रहेका नेपालीलाई घर फर्काउन यथोचित प्रबन्ध मिलाउन नसकेको ठहर गरेको छ । ‘विदेशमा रहेका नेपालीलाई कति दिनभित्र ल्याउने भन्ने योजना सरकारसँग भएन । उनीहरू कहिलेसम्म यसरी पर्खेर बस्ने हो ?’ आयोगका सदस्य सुदीप पाठकले भने ।
आयोगले सरकारलाई पूर्ण विवरणसहितको उडान तालिका पेस गर्न भनेको छ । ‘कतिवटा उडान भएमा अहिले प्रतीक्षामा रहेका नेपाली स्वदेश आइपुग्छन्, यसको पनि विवरण मागेका छौं,’ उनले भने, ‘जति ढिलो भयो, त्यति नै जोखिम बढ्छ ।’
सरकारले पीसीआर रिपोर्ट नेगेटिभ आएका यात्रुलाई मात्रै ल्याउने नीति लिए पनि हाल दैनिक १२ देखि १५ सय जना मात्रै आइरहेका छन् । त्यो पनि खाडी तथा मलेसियाबाट मात्रै होइन । पीसीआर रिपोर्ट नेगेटिभ आएकाहरूलाई नेपाल फर्किएपछि क्वारेन्टाइनमा नराखी सिधै होम क्वारेन्टाइनमा पठाइएको छ । विदेशस्थित दूतावास र कम्पनीको क्याम्पमा रहेका कामदारहरूले सरकारविरुद्ध नाराबाजी गरेपछि यसअघि लागू गरिएको दैनिक ५०० जनालाई मात्रै विदेशबाट ल्याउने व्यवस्था हटाइएको थियो ।
खाडी तथा मलेसियास्थित राजदूतहरूले उद्योग तथा वाणिज्य र श्रम तथा उपभोक्ता हित समितिसमक्ष उडानको संख्या थप्न सरकारलाई पहल गरिदिन आग्रह गरेका थिए ।
सबैभन्दा बढी संयुक्त अरब इमिरेट्स (यूएई) मा स्वदेश फिर्नका लागि ४८ हजार जनाले दूतावासमा नाम दर्ता गराएका छन् । यूएईबाट हालसम्म २० हजार ६ सय ५७ जना स्वदेश फिरेका छन् । साउदी अरबका लागि नेपाली राजदूत महेन्द्रप्रसाद सिंह राजपुतले २८ हजार जनाभन्दा बढीले स्वदेश फर्किन निवेदन दिएकोमा १० हजार जनालाई मात्रै पठाउन सकिएको बताए । ‘हामी अहिले गैंडाको छाला ओढेर कुर्सीमा बसिरहेका छौं । घर पठाउन नसकिएपछि श्रमिकहरू दूतावासविरुद्ध विरोधमै उत्रिएका छन् । निःशुल्क र शुल्क जे भए पनि उडान चाहिन्छ,’ उनले भने ।
मलेसियामा १८ हजार जनाले स्वदेश फिर्न आवेदन दिएका छन् । त्यसमध्ये ११ हजार जना फर्किए । राजदूत उदयराज पाण्डेले अझै करीब ८ हजार जनाले स्वदेश फर्किन दूतावासमा नाम दर्ता गराएको बताए । उनका अनुसार स्वदेश फर्किन नाम दर्ता गराएका बाहेक हरेक दिन ३०० नेपालीहरूको भिसा अवधि सकिने गरेकाले पनि उक्त संख्या थपिँदै गएको हो । ‘दशैं र तिहारको समय नजिकिँदै गर्दा पनि यो संख्या बढ्ने भएकाले प्रत्येक साता मलेसियाका लागि १६ वटा नियमित उडान आवश्यक पर्छ,’ उनले भने ।
कुवेतका लागि नेपाली राजदूत दुर्गाप्रसाद भण्डारीले दूतावासमा स्वदेश फर्किनका लागि नाम दर्ता गराउनेको संख्या ९ हजार २०० भन्दा बढी रहेको बताए । कतारमा दैनिक १५० जनाका दरले स्वदेश फर्किन चाहनेको संख्या बढिरहेको छ । यो संख्या २० हजारभन्दा बढी पुगिसकेको छ । जसमध्ये ९ हजार १७१ जना स्वदेश फिर्ता भएका छन् ।
‘यहाँ क्याम्पबाट बाहिर निस्केपछि ओत लाग्ने ठाउँ अर्को छैन । उनीहरू सडकमा आइपुग्छन् कि भन्ने ठूलो त्रास छ,’ उनले भने । कतारका लागि मात्रै कम्तीमा दैनिक ४ वटा उडान गर्न नसके अहिले थन्किएकाहरू दशैंतिहारमा घर फर्किन सम्भव नभएको उनले बताए ।
कोभिड–१९ संकट व्यवस्थापन केन्द्र (सीसीएमसी) का सदस्यसमेत रहेका परराष्ट्र मन्त्रालयका सहसचिव हरिश्चन्द्र घिमिरेले राष्ट्रिय उडान नभएको देशमा नेपाल एयरलाइन्सलाई प्राथमिकता दिइएको बताए । ‘जुन देशबाट नेपालमा उडान छ, त्यही देशको एयरलाइन्सले उद्धार उडान गर्छ । जुन देशबाट उडान छैन, त्यहाँ नेपाल एयरलाइन्सको उडान संख्या बढाइएको छ,’ उनले भने । कान्तिपुर दैनिकमा खबर छ ।
